Post Reply

Voornamen

Voor een gedetailleerd overzicht, zie : 'Hulpwetenschappen' in het klembord.
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree

Re : Voornamen

Post by greetjepittery »

Nog in aansluiting met voorgaande tekst #1 over wisselende doopnamen :
Enkele keren vastgesteld dat  zonen die traditiegetrouw naar hun (groot)vader werden genoemd anders werden genoemd of
met hun tweede voornaam zolang hun (groot)vader nog leefde... wellicht bleef die 'andere naam' dan wel hun roepnaam...
Zo Petrus Franciscus fs Petrus die Frans werd genoemd en zelfs Franciscus bij de geboorte van enkele van zijn kinderen,
maar na het overlijden van zijn vader Petrus officieel dan weer Petrus...
Gerelateerde forumdebat + nog enkele technische tips voor online invoeren van voornamen : probleem met voornamen

En ook al enkele keren voor gehad dat de namen Anna en Joanna door elkaar werden gebruikt!
>>> Kan zorgen voor misinterpretatie en in volgend geval vele malen foutief overgenomen!
Zo mijn voormoeder  Anna Van de Weghe die door velen voor haar leeftijd- en naamgenote Anna VDW (1663) wordt gehouden,
maar deze laatste die als Joanna door het leven ging, met alle gevolgen van dien...

PS - Ook op dit forumtopic de 'grote lenteschoonmaak' gehouden (linkjes gemaskeerd + enkele uptodates moeten maken). 
       
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree
Altijd zinvol om lijsten samen te stellen met ROEPNAMEN (en bij uitbreiding kindernamen);
de namen waarmee mensen destijds werden aangesproken.
60-Plussers van nu ondervinden dat levenslang aan de lijve :
geen Ria (of May), Marielou, Trees, Greet of Nanette maar 'eigenlijk'
Maria, Marie-Louise, Marie-Thérèse, Margareta of Bernadette,
en geen Kor of Kees, Jos of Jef, Louis, Sjèn, Alex of Sander, maar
'wel degelijk' Corneel, Josephus, Ludovicus, Eugenius, Alexander...

Komt daarbij dat velen 'uit de tijd der Parochieregisters / DTB-boeken' hun officiële naam zelfs niet kenden...
In 'de tijd der Burgerlijke Stand' begint dat te veranderen en zo zie je soms dat
'Co' en 'Peer' geoefend hebben om hun 'echte' naam plechtig onder de trouwakte te schrijven
(al dan niet in hanenpoten) : Jacobus Bernardus en Petrus Franciscus.

Maar... die lijsten met roepnamen kunnen variëren al naargelang provincie en tijd;
ook dat fenomeen kwam aan bod in voorgaande tekstjes. (voor p.1 via cijfertje 1 linksboven of -onder)

Komt daarbij dat er ook unieke roepnamen bestonden & bestaan; in onze individualistische tijd nog veel meer!
Hier zo'n 17de eeuws voornamenraadsel : voornaam moeder?

greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree
We hebben hebben het er al over gehad (in de tekstjes # 5,9,12) hoe onze Franciscussen (Frans, Sus, Sooi, Sissen) 
en onze Petronella's (Pieternelle, Pierijncken, Pierinne, Peronne) werden aangesproken. 
Ook wel eens aangeduid als 'vleinamen',
alhoewel die vleinamen na 1600 dikwijls kindernamen zijn (zo in weesregisters) of voor jonge vrouwen (bruidjes).

Typisch is dat roepnamen al naargelang de tijd en streek danig kunnen verschillen :
'mijn' Barbele's & Bâbe's (> Barbara) en Geert's (> Gerardus)
werden in andere tijden & provincies, in de streektaal ('vulgo') aangesproken als
Beike (5 tekstjes + NL'se lijst) en Goorden (6 tekstjes)!
(even gemaskeerde linkjes opvragen)

De lijst met vleinamen uit verschillende eeuwen & streken,
opgesteld door dr. F; De Brabandere (via Familiekunde Vlaanderen) is daarom erg interessant!
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree
Met de vakantie in zicht al even richting "la douce France" :
op 't Franstalige forum verschillende belangrijke linkjes naar Franse voornamen
Vooral dan het in klembord gezette : "Des pistes pour les recherches sur les prénoms".
(eerst 'Français' aanvragen en achteraf terug op 'Nederlands'!).

Vooral in Vlaanderen komen in de 19de en 20ste eeuw nogal wat Franse voornamen voor,
inclusief dubbelnamen : Jean- (zoals Jean-Marie) en Marie- (zoals Marie-Jeanne).
Verder interessant voor al wie met 'Protestantse' geloofsvluchtelingen naar Nederland of
een oeroude 'middeleeuwse' stamboom (die in onze streken dikwijls uitmondt in Frankrijk).
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree

Re : Voornamen

Post by greetjepittery »

In vorige eeuwen werden dochters wel eens naar hun vader genoemd :
Josepha filia Josephus, Livina filia Livinus, Adriana filia Adrianus, enz.;
hiertussen soms weinig voorkomende vrouwennamen, zoals Laurentia fia Laurentius, Richarda filia Richardus 'Rijkhart'.

Wel veel voorkomend was dat dopelingen tot vorige eeuw de naam van hun meter of peter meekregen,
zelfs meisjes die van hun peter (voor mij o.a. Jozef) of jongens die van hun meter (voor mijn man o.a. Amelie),
hier een extra doopnaam naar resp. een grootvader en grootmoeder.
En, ik heb zelfs een voorvader Jan, met doopmeter Theresia, die Joannes Theresius werd  genoemd!

Dan is er nog de verwarring bij uniseksvooramen, een kwestie die op het Franstalige forum werd besproken
(eerst linksonder "Français" aanvragen en achteraf terug op "Nederlands"),
Ook in de Lage Landen een meer & meer voorkomend fenomeen...
Wie zijn Dominique, Frederique, Robin? En wie zijn Kim, Chris, Jo???
Er zijn er meer dan je denkt, getuige de 308 uniseksvoornamen in Nederland!  Ook in Vlaanderen die drang naar 'origineel' zijn...

Daarbij nog die eigentijdse unieke voornamen waarbij je 't raden hebt of 'het' een jongen of meisje is. Uiteraard geven de aktes uitsluitsel. 
Maar het wordt verder zoeken als er enkel indexen voorhand zijn of uit een krant- of overlijdensbericht!...

Nog een toetje : 100 klassieke ofte ouderwetse voornamen en hun vernoemingen nu, maar ook vroeger.

mvg en voor 1 keer : Jozef, echtgenote van Amelie  ;-)
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree

Re: Voornamen

Post by greetjepittery »

(1)
Een kleine wetenschappelijke studie over de populariteit, de 'hitparade' der voornamen in het noorden van West-Vlaanderen,
maar bij uitbreiding ook zo in mindere of meerdere mate voor andere, overwegend 'katholieke' streken en provincies :
"Naamgeving in het Brugse Vrije van de 16de tot de 18de eeuw" van H. Stalpaert,
http://www.dbnl.org/tekst/_bie001195101_01/_bie001195101_01_0061.php

(2)
Bij de geboorte van haar 2 oudste kinderen in 1674 en 1676 wordt mijn voormoeder Jacoba Maertens
bij haar roepnaam geregistreerd als Jacquemijne;
pas bij de volgende kinderen - met een nieuwe pastoor die de puntjes op de 'i' zet - staat er Jacoba
>>> Vooral (nog) oudere aktes tonen ons de roepnamen, zoals mensen werden aangesproken.
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree

Re: Voornamen

Post by greetjepittery »

'Familievreemde' voornamen...
Een 'pikant' aspect in de genealogie dat ook hier het vermelden waard is, zie :
https://nl.geneanet.org/forum/viewtopic.php?f=13024&p=1350590&sid=7bdda0c523d5c686c56c046644a0ed3f#p1350590 (reacties van 17 t.e.m. 23.04.18).
Een vraag n.a.v. een onbekende vader (op het forum : Dagelijks Leven).
Mocht iemand vanuit eigen zoektochten er nog iets kunnen aan toevoegen,
graag op bovenvermelde forumtopic. mvg, Greta
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree
NL
Een heel grondig en onthullend artikel! Het volledig doornemen waard, zie :
https://www.historischnieuwsblad.nl/nl/artikel/5849/voornamen-in-nederland.html Slechts enkele vaststellingen (in cursief) :
De bevolking van de steden en de hogere klassen waren de vernieuwers; zij komen het eerst met nieuwe namen in aanraking.
En zij kunnen het zich ook meer veroorloven om af te wijken van de groepsnorm. Er zijn 2 steeds weerkerende bewegingen
in de geschiedenis van de naamgeving : van bovenaf naar beneden en vanuit de steden naar het platteland. (...)
Mensen zijn eeuwenlang tevreden geweest met hun doopnaam, omdat ze in het dagelijks leven toch een andere naam gebruikten,
maar deze roepnamen zijn veel modegevoeliger.’ (nvdr : en streekgevoeliger).
Zo kunnen 3 generaties Catharina achtereenvolgens Cato, Karin en Katja heten. (...)

>>> Van & naar Nederland gericht, maar met ook veel herkenbaars voor Vlaanderen,
zij het dat NL meer (genetische) invloed vanuit Duitsland kreeg en VL meer Franse invloed.
Volgend tekstje uit Vlaanderen geldt grotendeels dus ook voor Nederland.

VL
Op basis van een interview met A.L. Somers n.a.v. de tentoonstelling over voornamen in het R.A. Gent (22.04.18), nog volgende :
- Los van alle trends zijn Jan en Marie (met hun afgeleide roepnamen) doorheen de eeuwen tot nu vaste waarden gebleven.
- Daarbij komen trends altijd weer terug : zowel in de 12de eeuw als nu in de 21ste eeuw staat Emma op één!
En, namen die we in de jaren 1960 tot '80 als 'bomma,- en bompanamen' afdeden doen het nu weer volop :
Kamiel, Victor, Arthuur, enz., namen die overigens heel modern waren rond 1900!
(nvdr : trouwens al wat 'modieus' is wordt steeds sneller 'ouderwets' of toch weinig voorkomend, zoals Greta, Brigitte
en in de jaren '70-80 de numero uno's Ann, Veerle, Steven, Bart)
; vandaar nu ook weer veel 'klassieke' namen.
- Na de 2de W.O. kwamen er, door de Britse, Canadese en Amerikaanse soldaten die ons bevrijdden, heel wat Engelstalige namen;
vanuit U.S.A. werden mansnamen met eind -y razend populair (Eddy, Franky, Freddy, Jacky, Ronny, Rudy, Willy).
- Ouders hebben hun kinderen altijd namen gegeven van personen waar ze naar opkeken
(heiligen, morele of politieke figuren, kunstenaars en nu zelfs sportlui, zangers en filmsterren);
zo in 16de en 17de eeuw Balduinus, Diederick, in de 19de eeuw Joséphine (naar echtgenote van Napoleon).
- Tot in de 18de eeuw kregen kindjes nog geen inentingen, maar... een eerste of tweede naam tegen ziektes,
zo Rochus (de pestheilige) en Cornelius/Cornelia (tegen de stuipen); in beide (kath.) Limburgen bestond tot vorige eeuw
zelfs de gewoonte om soms een extra doopnaam te geven van een heilige die het kind voor ziektes zou beschermen.
- Het gebruik van dubbelnamen bij de adel, bvb Jean-Baptiste, Marie-Thérèse, vond 'vanaf de Burgerlijke Stand' overal ingang
bij de 'gewone' mensen; als tegenreactie moest 'de elite' dan een tandje bijsteken en vonden namen zoals
Hyacinthus, Anselmus, Désiré(e) hun intrede, maar ook die namen werden (eerst door de rijkere klasse) overgenomen...
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree

Re: Voornamen

Post by greetjepittery »

(1)
Een GNN-blog dat destijds niet werd doorgegeven bij GNN-Nederlandstalig :
https://www.geneanet.org/blog/post/2018/04/decouvrez-plus-grosse-base-de-prenoms-de-france-2
Hoe dan ook, een makkelijke tool : https://nl.geneanet.org/voornaam/
>>> Bovenbalk, onder Meer en daar dan Oorsprong van de voornamen
>>> Opties : oorsprong van de (1) Voornaam (in zoekrobotje) en (2) alle voornamen
Ietwat misleidend want de oorspronkelijke betekenis der voornamen zijn te vinden in specifieke publicaties, ook enkele online
(zie eerdere tekstjes, naar boven scrollen daarvoor); ook zijn de vele meervoudige indexeringen hierin verrekend.
Wel kan een grote concentratie van een naam in een bepaalde streek en vooral voor een bepaalde tijd richtinggevend zijn.

(2)
Ter attentie van onze Limburgse collega's...
meteen valt nog eens op hoe roepnamen heel erg kunnen verschillen per provincie!
Baerbke : Barbara / Bahrtel : Bartholomeus / Bèèr : Albert, Robert / Bet : Elisabeth / Dien, Diehna : Dymphna /
Door : Theodoor / Fik : Victor / Fin : Josephine /- Géél : Gilis / Goen : Aldegondis / Jahn : Jan / Jèt : Jul-, Henr-, Mariette /
Jeu : Mathieu / Lemme, Laens : Lambert / Lewie : Louis / Lihns : Laurens / Maechelke : Mechtildis / Maj : Maria /
Mannes : Armandus, Martinus / Mao, Meng : Herman / Miehf : Bartholomeus / Nèt : Catharina, Trinette / Rie : Henri /
Riekes : Henricus / Sis : Franciscus / Sjaef : Jozef / Tiennes : Martinus / Tèjs : Matthijs / Tin : Hubertine / Ting : Martin /
Trien(e) : Catharina / Zjang : Jan / Zjiel : Gilis / Zjier : Gerard / Zjierra : Gerarda
Bron : http://users.telenet.be/heemkringzutendaal.info/dialectnamen.htm

Overloop ook vorige tekstjes + linkjes zo nog niet ontdekt (p.1 via cijfertje 1 rechtsboven of ,-onder).
lanckact
male
Posts: 77
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree
Beste collegae,
Ik mag mezelf gelukkig prijzen dat een aantal van mijn voorouders uit de regio Oudenaarde afkomstig waren en vermeld worden in de Staten van Goed van aldaar, teruggaand naar 1400.
Nu bots ik bij het bestuderen van de geweldige transcripties van Paul Van Butsele op een probleem. In tegenstelling tot in de parochieregisters staan de namen opeens in het Oud-Vlaams vermeld, en als slok op de borrel: de nog niet volwassen kinderen worden verbasterd naar soms ontraceerbare varianten.
Kunnen jullie even aangeven of ik met mijn "vertalingen" juist zit, en waar nodig aanvullen?
Alvast dank!

Oh, ik zie net deze handige link die eerder in dit topic werd gepost:
https://familiegeschiedenis.be//toolsenhulp/oude-vleivormen
Daarmee kan ik al een heel eind ;)

Adriaenkin = Adriaan
Arekin = Arent
Babekin = Barbara
Beelken = Isabella
Betkin = Elisabeth
Callekin = Catharina
Claerkin = Clara
Copkin = Jacob
Gillekin = Gillis = Egidius
Grietkin = Margriet
Hannekin = Joanna
Hanskin = Joannes
Inghelkin = Engelbert
Jaecxkin = Jacob
Jannekin = Joanna
Joosinkin = Judoca
Jooskin = Judocus
Joorkin = Joris = Georgius
Lievin = Livinus of Livina
Mayken = Maria
Mijnkin = Mijnne
Naenkin = Adriana
Neelken = Cornelia
Neesken = Korneel
Pauwelkin = Paul
Pierijnken = Pieternelle = Petronella
Pieterkin = Pieter
Raeskin = ?
Tanneken = Anna
Thuenkin = Antonius
Willekin = Willem = Guillelmus
Zijnkin = Joanna
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree

Re: Voornamen

Post by greetjepittery »

Deze vraag met oeroude kinder,- en roepnamen - waarvoor dank - verplaatst naar het forumtopic over voornamen;
zo kan je via de info & linkjes nog verder op ontdekking gaan (PS - ondertussen gebeurd).
Hieronder nog enkele opmerkingen in schuinschrift.

Hannekin = Joanna (?) Nee, afgeleid van Joannes (Joanna : Jannekin)
Lievin = Livinus of Livina - enkel Livinus, Livina = Vijnckin of Vijncken
Mijnkin = ? afgeleid Jacquemijne = Jacoba
Naenkin = Adriaan (?) afgeleid van Adriana, maar soms ook van Anna
Neesken = Korneel (?) Nee, afgeleid van Agnes
Raeskin = ? wellicht afgeleid van Raes, uitgestorven na 1600, niet meer aanvaard door de kerk
Zijnkin = ? wellicht (?) ook afgeleid van Joosijne > Judoca

mvg, Greta

NB - Vatbaar voor aanvullingen en opmerkingen
Maar, verdere bevestiging mogelijks ook door vergelijking in de SVG's zelf.
lanckact
male
Posts: 77
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree

Re: Voornamen

Post by lanckact »

Bedankt voor de aanvullingen Greta!
Weet je waarom Raes opeens niet meer aanvaard werd door de kerk?
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree

Re: Voornamen

Post by greetjepittery »

"Niet meer aanvaard" was misschien wat kort door de bocht, maar toch...
In "de geschiedenis van de Nederlandse naamgeving" :
http://www.naamkunde.net/?page_id=157 leren we dat de Kerk steeds meer invloed kreeg in de naamgeving na 1600
en dat bijgevolg die oeroude Germaanse namen moesten wijken voor heiligennamen
(Joannes, Petrus, Jacobus en Maria, Anna, Jacoba e.a.).
Typisch - Op p.1 (via cijfertje 1 rechtsboven) hadden we het over de valkuilnamen :
Judocus en Judoca (aangesproken als Joos-t en Joosijne, Josyncken);
ik tel zelf enkele voorouders die in de 17de eeuw nog als Judocus en Judoca werden gedoopt,
maar... in de 18de eeuw als Josephus en Josepha werden begraven.
Nu kan men zijn kinderen noemen zoals men wil, maar tot ca. 1960 zagen we dit fenomeen...
Mijn eigen ouders moesten me Margareta laten registreren ipv Greetje ("te kinderachtig") of Greta ("geen heilige")...
Verder zou ik ze de kost niet willen geven al die Maria's die zich Ria noemen en die Godelieve's die zich Lieve noemen
(vrouwen geboren voor 1960).

Raes : zowel voor,- als achternaam.
De Nederlandse familienamenbank leert ons dat Raes o.a. van Erasmus kan afgeleid zijn,
maar ook een veel oudere (ridder)naam afgeleid van het Germaanse 'reda' :
http://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/detail_naam.php?gba_naam=Raas&nfd_naam=Raas&info=documentatie&operator=eq&taal=

mvg, Greta
lanckact
male
Posts: 77
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree

Re: Voornamen

Post by lanckact »

Bedankt voor het meedenken en de links. Zeer boeiende lectuur allemaal!
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Posts: 2598
Entry mode: Graphic
Browsing: Graphic
View their family tree

Re: Voornamen

Post by greetjepittery »

Ter attentie van alle volgers van het forumtopic over voornamen...
Hier toch ook iets over afkortingen van voornamen en naamvallen na een voornaam
Soms zie je wel eens namen zoals Joes en Elisabetha op een stamboom verschijnen,
maar feitelijk gaat het hier om de populaire namen Joannes en Elisabeth.
Voor wat deskundige uitleg, hier 2 voorbeelden vanop ons paleografisch forum :
https://nl.geneanet.org/forum/viewtopic.php?f=55260&t=640984&p=1593090#p1593090
(vanaf 16.10.2019, 11:54) en
https://nl.geneanet.org/forum/viewtopic.php?f=55260&t=640832
En, voor wie geen Latijn volgde, hier een overzichtelijke inleiding op W.P. :
https://nl.wikipedia.org/wiki/Latijnse_klassen

PS - Vorige info & linkjes : naar boven scrollen en p.1 via cijfertje 1 rechtsboven of ,-onder.
Post Reply

Return to “Hulpwetenschappen, o.a. naam- en plaatskunde, dialecten, heraldiek”